Ο σύγχρονος όμως πολίτης ζει κλεισμένος κι εγκλωβισμένος σε έναν μικρόκοσμο που ο ίδιος τις περισσότερες φορές έχει δημιουργήσει. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της σημερινής εποχής είναι ότι διαχωρίζουμε τον εαυτό μας, το Εγώ μας, από τους άλλους και διεκδικούμε για τον εαυτό μας όσα «δικαιωματικά» του ανήκουν, εκφράζοντας συνάμα ξεκάθαρη προειδοποίηση προς τους άλλους για τις συνέπειες της παραβίασης των ορίων που χαράσσουμε, ή αλλιώς των κεκτημένων. Στο προσωπικό πεδίο το σύγχρονο αυτό ελληνικό δόγμα λειτουργεί ανασταλτικά για την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων, καθώς δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να διεισδύσει στον προσωπικό μας χώρο, ενώ σε πολιτικό - κοινωνικό επίπεδο φθείρει την κοινωνική συνοχή καθώς οδηγεί στην αδιαφορία για καθετί που εκφεύγει των ορίων που ο καθένας έχει καθορίσει για τον εαυτό του. Η σύγχρονη αδιαφορία για την πολιτική ζωή είναι η αρχή μιας πορείας που με βεβαιότητα οδηγεί στην ανομία, στη μη τήρηση των νόμων και τελικά στην άρση, στην πράξη, της δημοκρατικής λειτουργίας της κοινωνίας μας.
Ο όρος κοινωνία συμβολίζει μια ομάδα ανθρώπων που δρουν , σκέφτονται , συμπεριφέρονται με κοινό τρόπο. Εδώ έγκειται η σημαντικότητα της ύπαρξης ομάδας και όχι του ατόμου ακόμη και αν αντιπαραβάλλουμε τον ηγέτη της!
Μιλούμε για έναν κοινό κώδικα που εξυπηρετεί περισσότερο ή λιγότερο την πλειοψηφία της ομάδας και η συνοχή της διατηρείται μέσα από ένα προκαθορισμένο αλλά και μεταβλητό σύστημα ποινών και αμοιβών! Μέσα σε αυτό το δυναμικό με ξεκάθαρο σκοπό ύπαρξης...η ποινή τιμωρεί και παραδειγματίζει ενώ η αμοιβή δικαιώνει και εξυψώνει!
Καταλήγοντας , μήπως οι σύγχρονες κοινωνίες απεμπόλησαν την εγγενή ιδιότητα αυτή των κοινωνιών στο όνομα αλλότριων ( ατομικών , συντεχνιακών , ιδεολογικών , θρησκευτικών) συμφερόντων!
Κάθε έλλογη χρήση των εργαλείων ποινών αμοιβών διαστρεβλώθηκε και συνάμα καταργήθηκε η έννοια της αξιοκρατίας! Οι συνεκτικοί δεσμοί των κοινωνιών κατέστησαν δυσδιάκριτοι και η παγκοσμιοποίηση επιτείνει το πρόβλημα!
Επιγραμματικά κοινωνός = υπεύθυνος!
Ο όρος Ευθύνη στη σύγχρονη Εποχή.
Ο σημαίνων ρόλος που θα διαδραματίσει ο όρος ευθύνη στη σύγχρονη ζωή ήδη αναφαίνεται στις συζητήσεις όπου κυριαρχεί η ανάλυση των νέων δεδομένων στην ηθική, στην τέχνη, στην πολιτική, στην οικονομία, στην επιχειρηματική δραστηριότητα, στην θρησκεία, στην επιστήμη, στην τεχνολογία.
Πού οφείλεται όμως αυτή η κεντρική θέση της έννοιας της ευθύνης κεντρική θέση η οποία διαπιστώνεται τόσο στο λεξιλόγιο του φιλοσοφικού και κοινωνιολογικού στοχασμού, που προσπαθεί να εκφράσει την αντίληψή μας για την νέα πραγματικότητα;
Οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι έχουν ανακύψει νέες συνθήκες, σε πλείστες εκφάνσεις της κοινωνικής και ατομικής ζωής νέες συνθήκες, οι οποίες θέτουν ζητήματα, τα οποία δεν επιδέχονται εύκολα απάντηση από την παραδοσιακή ηθική, την επιστήμη, την πολιτική, το δίκαιο και την φιλοσοφία του δικαίου. Νέες συνθήκες, οι οποίες ως αποκλειστική γενεσιουργό αιτία έχουν την σύγχρονη τεχνολογία. Βεβαίως, τεχνική υπήρχε σε όλες τις εποχές. Ο νεολιθικός άνθρωπος που κατασκεύαζε εργαλεία, τεχνική ασκούσε. Αλλά μόνο μετά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα η τεχνολογία άρχισε να συνιστά ένα πρόβλημα. Ο απλός άνθρωπος της βιομηχανικής επανάστασης δικαιολογημένα μπορούσε ενθουσιασμένος να πει: "Αφήστε την τεχνολογία να προχωρήσει, ότι και αν κάνει θα είναι για το καλό μας". Ο σημερινός δεν μπορεί να το πει αυτό. Δεν μπορεί να το πει την εποχή της συσσώρευσης εξοπλισμών, της απειλής κατά του στρατοσφαιρικού όζοντος, την εποχή της εξάπλωσης της τοξικομανίας, της δημογραφικής έκρηξης στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, της αλλοτριωτικής επιβολής εκλεπτυσμένων μηχανισμών καταναγκασμού, όπως η διαφήμιση και η προπαγάνδα, την εποχή των πειραμάτων και των απειλητικών προόδων της γενετικής. Ο σημερινός άνθρωπος δεν θαυμάζει, αλλά τρομάζει.
Έτσι, η αύξουσα τεχνολογική ισχύς έχει δημιουργήσει ιστορικώς καινοφανή προβλήματα, νομικά, κοινωνικά, επαγγελματικά, θρησκευτικά, ηθικά και ομόλογες, άρα, ευθύνες, οι οποίες μάλιστα στο παρόν στάδιο δεν είναι πάντοτε σαφείς, αντίθετα, σπανίως είναι σαφείς. Τούτο σημαίνει ότι, σπανίως είναι σαφείς οι ευθύνες της ηθικής και του δικαίου μέσα στο νέο πλαίσιο, το οποίο αυτές οι πολιτισμικές και κοινωνικές λειτουργίες καλούνται να διακανονίσουν. Μέσα, δηλαδή, στο πλαίσιο των ιστορικώς καινοφανών συνθηκών που έχει δημιουργήσει η τεχνολογική δραστηριότητα.
Η νέα κατάσταση χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι ορισμένες ηθικές και νομικές αντιλήψεις δεν ταιριάζουν στο πλαίσιο των νέων τεχνολογικών φαινομένων και διαδικασιών. Έτσι, αν σήμερα μιλούμε για πρόβλημα, τούτο συμβαίνει διότι οι κανόνες της παραδοσιακής ηθικής και του δικαίου δεν μπορούν να παράσχουν απαντήσεις και λύσεις, που έχουν ανακύψει μέσα σε μια ιστορικώς άνευ προηγουμένου τεχνοκρατούμενη κοινωνία.
Σήμερα, όταν στο τεχνολογικό επίτευγμα αποδίδεται μία κοσμοϊστορικών διαστάσεων σωτηριώδης σημασία, είναι φανερό ότι το φαινόμενο της τεχνολογίας θεωρείται κατά ένα τρόπο ριζικώς πρωτοφανής. Και το ερώτημα ανάγεται στο ουσιώδες και το έσχατον: Ποιός είναι ο τελικός σκοπός; Τι αποτελεί το τέλος; Ποιό είναι το τελικό αίτιο, όπως θα έλεγε και ο Αριστοτέλης; Και ιδού, στο σημείο αυτό παρουσιάζεται ένα έντονο κενό: Εγκαθίσταται μία αντίληψη ζωής, κατά την οποίαν όλο αυτό το απέραντο σύμπλεγμα μηχανών, οργάνων και μεθόδων της τεχνολογικής κοινωνίας, αποκλείει κάθε αναφορά σε οποιοδήποτε σκοπό του ανθρώπου. Άρα, και σε οιαδήποτε έννοια ευθύνης.
Γιώργος Μουταφίδης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου