Ο Στέφανος γεννήθηκε στην Ελλάδα πριν από 13 χρόνια. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στην Αγία Βαρβάρα. Με μια παρέα συμμαθητών του είχαν αποφασίσει να πάνε στο ίδιο γυμνάσιο. Μάλιστα είχαν «στήσει» και μια rock μπάντα και τα σχέδιά τους για rock συναυλίες ήταν μεγάλα. Όταν οι γονείς του είπαν ότι επιστρέφουν Αλβανία, δεν το έλαβε σοβαρά υπόψη. Άλλωστε και τα προηγούμενα καλοκαίρια – όταν φυσικά τους το επέτρεπε η βεβαίωση – είχαν πάει Αλβανία για λίγες μέρες. Αυτή τη φορά, όμως, η απόφαση ήταν τελεσίδικη. Δεν επιστρέφουν πια στην Ελλάδα. Σε λίγες μέρες θα είμαστε παράνομοι, του ανακοίνωσε η μητέρα. Η άδεια διαμονής για εξαρτημένη εργασία (διετής) του πατέρα του έληγε και δεν υπήρχαν τα απαιτούμενα ένσημα για την ανανέωση λόγω ανεργίας που έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση, άκουγε να λένε. Όσο για του υπόλοιπους της οικογένειας – συμπεριλαμβανομένου και του ιδίου - η άδεια διαμονής για οικογενειακή συνένωση έληγε μαζί με αυτήν του μπαμπά. Το σοκ για τον Στέφανο ήταν μεγάλο. Σε ποία Αλβανία! Οι αλβανικές λέξεις που ήξερε είναι ελάχιστες. Εκεί δεν ξέρει κανέναν. Δεν έχει ούτε έναν φίλο και τα «rock» όνειρα του…?!
Η μητέρα του – που την συναντήσαμε τις προάλλες στην πόλη Μπεράτ της Νότιας Αλβανίας στο πλαίσιο έρευνας για την κυκλική μετανάστευση – μας είπε ότι ο Στέφανος έχει κλειστεί στον εαυτό του και δεν βγαίνει έξω από το σπίτι. Δεν μιλάει στους γονείς. Είναι επιθετικός και τους κατηγορεί συνεχώς ότι τον αγνόησαν. Αρνείται πεισματικά να μάθει Αλβανικά, παρά το γεγονός ότι μια δασκάλα του κάνει ιδιαίτερα μαθήματα αλβανικών ώστε να προετοιμαστεί για την σχολική χρονιά. Μάλιστα, όλη την ημέρα είναι «κολλημένος» στο facebook όπου μιλάει με τους φίλους του στην Αγία Βαρβάρα.
Ο Gjin, 48 ετών, από την άλλη, δηλώνει με λύπη ότι το «ταξίδι» του στην Ελλάδα έλαβε τέλος. Άδοξα μεν…χωρίς ένσημα αρά χωρίς άδεια παραμονής δε! Μετά από πολλά επεισόδια απελάσεων, λαθραίων περασμάτων από και προς την Ελλάδα, στερήσεων, ατυχημάτων, μαύρης εργασίας στην οικοδομή, κατάφερε το 2004 να πάρει την βεβαίωση στην αρχή και έπειτα την πολυπόθητη άδεια διαμονής. Πρώτη φορά στη ζωή μου, ένιωθα ότι είμαι άνθρωπος, ότι δεν φοβάμαι να κυκλοφορήσω και να αντικρίζω τους αστυνομικούς, ότι μπορώ να ταξιδέψω με το λεωφορείο της γραμμής και να επισκεφθώ σαν «κανονικός» μπαμπάς και σύζυγος την οικογένειά μου στην πόλη Λέζα της Βόρειας Αλβανίας, δηλώνει. «Εκεί που σχεδίασα να φέρω και την οικογένειά μου στην Ελλάδα, για να ζήσουμε επιτέλους μαζί, με πρόλαβε η κρίση. Από το τέλος του 2008 εκεί που δούλευα ως οικοδόμος σε δύο εταιρίες πρωί-απόγευμα, ξεκίνησε να μην έχω πια δουλειά. Μέχρι που σήμερα έφτασα να κάνω μια με δύο μεροκάματα την εβδομάδα, και αυτά μισά. Δεν έχω πια κουράγιο να παλέψω άλλο με την παρανομία και την αβεβαιότητα. Ίσως καλύτερα έτσι. Κάτι θα βρω εκεί, δεν θα χαθώ…δεν ξέρω όμως εάν ποτέ θα πάρω σύνταξη. Δεν θέλω να πιστέψω ότι τα 14χρόνια σκληρής δουλειάς στην Ελλάδα πήγαν χαμένα…»
Αυτές εν ολίγοις είναι εν συντομία οι ιστορίες του «μικρού» Στέφανου και του «μεγάλου» Γκιν. Ο μικρός γεννήθηκε στην Ελλάδα στην εποχή του μεγάλου ρυθμού ανάπτυξης, ενώ ο μεγάλος ήθρε ως παρίσακτος αναζητώντας έναν καλύτερο μέλλον στον ελεύθερο κόσμο της Δύσης. Αυτό που τους ενώνει είναι το «σύντομο» πέρασμα τους από την Ελλάδα και η επιστροφή σε μία άγνωστη χώρα για τον ένα και σύμβολο της αποτυχίας για τον άλλο. Ο κοινός παρανομαστής: η μεγάλοι κρίση που μαστίζει την Ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση η ανεργία. Το ερώτημα που τίθεται ωστόσο είναι πώς είναι δυνατόν άνθρωποι/μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς, μόνιμα εγκατεστημένοι και με πραγματικούς δεσμούς με την Ελλάδα να τελούν ανά πασά στιγμή υπό από-νομιμοποίηση και άνευ δικαιώματα που απορρέουν είτε από την γέννηση τους είτε από την μακροχρόνια παραμονή και εργασία τους στην Ελλάδα;
Είναι γεγονός ότι κάθε οικονομική κρίση φέρνει το θέμα της μετανάστευσης στο πολιτικό προσκήνιο. Όπως είναι επίσης γνωστό ότι οι μετανάστες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις, καθώς οι θέσεις εργασίας τους είναι πάντα επισφαλείς, σε σχέση με εκείνες των γηγενών. Απλά, εάν οι μεν αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ανεργίας και οικονομικής δυσπραγίας για τους δε συνεπάγεται τον κίνδυνο της άμεσης από-νομιμοποίησης.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ 2010 (International Migration Outlook: SOPEMI 2010) λόγω της οικονομικής κρίσης ο αριθμός των ανέργων έφτασε το 30%, στο τρίτο τρίμηνο του 2009. Ενώ ο αριθμός των ανέργων μεταναστών διπλασιάστηκε. Στο σύνολο, οι αλλοδαποί αποτελούν ταυτόχρονα το 9.8% των εργαζομένων και το 10.5% των ανέργων. Επιπροσθέτως, τα στατιστικά στοιχεία του Υπ. Εσωτερικών αναφέρουν ότι στο σύνολο 518.675 αδειών παραμονής (συν 85.452 εκκρεμείς αιτήσεις ανανέωσης) οι 227.346 είναι άδειες διαμονής για απασχόληση και οι 226.486 για οικογενειακή συνένωση. Γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η πλειοψηφία του μεταναστευτικού πληθυσμού στην Ελλάδα βρίσκεται υπό προσωρινό καθεστώς διαμονής. Ακόμη, αναφέρεται ότι το τελευταίο διάστημα περίπου 130.000 – 140.000 άδειες διαμονής έχουν εκπέσει της νομιμότητας λόγω αδυναμίας μεταναστών να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα από τον νόμο ένσημα για την ανανέωση τους.
Φανταστείτε τη θέση αυτών των ανθρώπων που για πολλά χρόνια έκτισαν πέτρα-πέτρα από το μηδέν τη ζωή τους στην Ελλάδα, να βρίσκονται σήμερα απροστάτευτη στο έλεος της οικονομική κρίσης, της ανεργίας, της έλλειψης ενσήμων, της από-νομιμοποίησης, της απέλασης και εν τέλει του απόλυτου εξευτελισμού. Και αυτό διότι οι επί σειρά ετών πολιτικές, κρατούσαν τους μετανάστες όμηρους μιας ιδιότυπης διαδικασίας προσωρινής ρύθμισης του καθεστώτος παραμονής τους. Τους παρεμπόδιζε, εν ολίγοις, με θεσμικά μέσα την πρόσβαση σε μόνιμο και μακρόχρονο καθεστώς διαμονής. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι από το 2005 που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η οδηγία για τους επί μακρόν διαμένοντες έως σήμερα μόνο 130 άτομα/μετανάστες έχουν κάνει χρήση αυτού του καθεστώτος διαμονής. Τώρα που οι ελπίδες αναπτερώθηκαν λόγω των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων αναφορικά με την πολιτογράφηση και τη μετάβαση των νόμιμων μεταναστών σε πιο μακρόχρονα καθεστώτα αδειών παραμονής, που φαινομενικά θα εξασφάλιζαν με καλύτερους όρους την κοινωνική τους ένταξη, ακριβώς τώρα ένας άλλος παράγοντας (;) δηλαδή η οικονομική κρίση έρχεται να αποφασίσει για την πορεία της ζωής τους και για το καθεστώς παραμονής τους. Βλέπετε, δεν πρόλαβαν…η οικονομική κρίση προηγήθηκε!
Έντα Γκέμη
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα
Η Έντα Γκέμη είναι πολιτικός επιστήμονας με μεταπτυχιακές σπουδές στα αντικείμενα της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (2000) και Διεθνών Σχέσεων (2003) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου ολοκληρώνει και την διδακτορική της διατριβή. Παράλληλα, έχει εργαστεί ως εκπαιδευτικός σε τάξη υποδοχής στο 23ο Δημοτικό Σχολείο της Νίκαιας και ως συνεργάτης ευρωβουλευτού σε θέματα διαπολιτισμικότητας και μετανάστευσης. Σήμερα, εργάζεται στο Κ.Ε.Κ ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ με την ιδιότητα της υπεύθυνης υλοποίησης Ευρωπαϊκών προγραμμάτων για ειδικές κοινωνικές ομάδες και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας ως ερευνήτρια στο πλαίσιο του ερευνητικού ευρωπαϊκού προγράμματος ΜΕΤΟΙΚΟΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου